دروغگویی در کودکان را می‌توان روند طبیعی رشد آن‌ها تلقی کرد. اما در مواردی می‌بینیم که گویا کودک با دروغ‌هایش سعی در مخفی کاری، فریب و یا حتی رفتارهای پرخطری چون دزدی و بزهکاری را دارد. که معمولا کودکان بالای 6 سال توانایی دروغ‌هایی با چنین اهدافی را پیدا می‌کنند. برای آن که میزان خطر رفتار کودک را بسنجیم ابتدا باید به سن کودک و توانایی‌های شناختی و میزان درک او از حقایق توجه داشته باشیم. چرا که بسیاری از رفتارهای کودکان ممکن است از نظر بزرگسالان عجیب به نظر برسند، اما هر چه با دنیای آن‌ها بیشتر آشنا شوید، بهتر می‌توانید علت گفته‌ها و رفتار کودک‌تان را درک کنید.

منبع: دروغگویی در کودکان | 9 علت دروغگویی کودک

دروغگویی در کودکان

کودکان در دنیای خود زندگی می‌کنند. دروغگویی در کودکان را نباید با دروغگویی در بزرگسالان مقایسه کرد. کودکان مسائل را متفاوت از بزرگسالان نگاه می‌کنند. بسیاری از صحبت های کودکان غیر واقعی و ساخته ذهن آنهاست. بنابراین نباید نحوه رفتار کودک را جدی گرفت. دروغگویی در کودکان طبیعی است و به دلیل رشد او رخ می‌دهد. به طور معمول حدود 6 سالگی میزان دروغگویی در کودکان کاهش می‌دهد. معمولا دروغگویی در کودکان والدین را بسیار خشمگین می‌کند. مخصوصا زمانی که دورغ کودک به طور واضح قابل فهم باشد. در این مقاله بخش های مرتبط با دروغگویی در کودکان را شرح داده‌ایم.

علائم و نشانه های دروغگویی در کودکان

اصولا وقتی کودکی دروغ می‌گوید، والدین از صحت نداشتن آن حرف‌ها با خبر هستند. و به وضوح مشخص است که سعی دارد حقیقت را به گونه‌ای تغییر دهد تا از عواقب آن در امان بماند. طبق تحقیقات کودکان برای دروغ دچار اضطراب، ناراحتی و ترس می‌شوند. به طوری که چهره و گفتارشان کاملا با زمانی که حقیقت را می‌گویند تفاوت دارد. همچنین مشخص شده که دروغگویی در کودکان حتی قبل از این که راه برود شروع می‌شود. مثلا کودک شیرخواره‌ای که تنها برای در آغوش ماندن مادر، تظاهر به گرسنگی می‌کند. در واقع به نوعی توانایی دروغ را پیدا کرده‌است.

بنابراین تغییر حقایق روند طبیعی رشد کودک است که نشان دهنده رشد شناختی و قدرت تخیل نوع انسان می‌باشد. با تربیت و جهت دهی مناسب دروغگویی در کودکان، می‌توان آن را مانند سایر توانایی‌های کودک در مسیر درست قرار داد.

از چه سنی به بعد دروغگویی در کودکان مسئله ای جدی است؟

اگر نگران دروغ‌هایی هستید که فرزندتان در مورد اتفاقات مختلف می‌گوید، قبل از هر چیز بهتر است سن او را در نظر بگیرید، چرا که تفاوت زیادی در دروغگویی در کودکان زیر 5 و 6 سال با کودکان بالای این سن دارد. سرعت رشد مغز و سایر اندام‌ها در سنین ابتدایی بالاست، بنابراین قوه تشخیص کودک 4 ساله با کودک 6 ساله تفاوت زیادی دارد.

دروغگویی در کودکان 5 و زیر پنج سال

کودکانی که در سنین 5 سال یا پایین‌تر قرار دارند، هنوز نمی‌توانند تفاوتی میان واقعیت و خیال یا حقیقت و نادرستی قائل شوند. به همین دلیل ممکن است حرف‌هایی بزنند که حقیقت نداشته باشند. اما نمی‌توان آن‌ها را به پای دروغگویی کودک گذاشت. مثلا ممکن است فرزند خردسال‌تان از صحبت‌هایش با عروسک بی‌جانش یا حتی رفتن به جایی با دوستان خیالی‌اش داستان‌ها تعریف کند که این حرف‌ها ناشی از عدم شناخت حقیقت از خیالات می‌باشد. بنابراین دروغگویی در کودکان سنین 5 و زیر 5 سال باید جدی تر مورد بررسی قرار بگیرد.

دروغگویی در کودکان 6 سال و بالاتر

بعد از 5 و 6 سالگی دیگر رنگ دروغگویی در کودکان تغییر کرده. و برای فریفتن و تحت تاثیر قرار دادن بزرگ‌ترها به طور دقیق‌تر و هوشمندانه‌تر به کار برده‌می‌شود. چنانچه کودکی در سنین 6 سالگی و بعد از آن برای گول زدن و توجیه اقدامات نادرست خود به دروغ متوسل شود. این یک مسئله تربیتی و مربوط به رشد شناختی و تکامل کودک است که نیاز به بررسی و واکاوی دارد تا والدین بتوانند از آسیب‌های جدی شخصیت او در آینده، مثل دزدی یا تهمت، پیشگیری کنند. والدین می‌توانند از طریق دریافت مشاوره‌های یک متخصص در زمینه روانشناسی کودک این مشکل را به راحتی رفع نمایند و از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده فرزند خود جلوگیری کنند.

دلایل دروغگویی در کودکان

کودکان ممکن است تحت شرایط مختلفی به دروغگویی روی بیاورند. مثلا هنگامی که می‌خواهند کسی را فریب دهند، با دروغ خود شخصی را تحت تاثیر قرار داده. و توجه او را جلب کنند و یا از آن به عنوان راهی برای فرار از عواقب زیانبار و ناپسند رفتار نادرستی که مرتکب شده‌اند استفاده کنند. در ادامه به بررسی شایع‌ترین عللی که می توانند منجر به دروغگویی در کودکان و بدتر شدن شرایط شوند پرداخته‌ایم.

1- جلب توجه و تظاهر

جلب توجه یکی از دلایل دروغگویی در کودکان است. کودکانی که به خاطر خود نمایی و اظهار وجود کردن به دروغ گفتن روی می‌آورند. عمدتا در خانواده‌هایی دیده می شوند که والدین بیشتر وقت خود را صرف کار یا مشغله‌های دیگری می‌کنند. و کمتر به فرزند خود و نیازهای او اهمیتی می‌دهند. به عبارتی این والدین، کودکانشان را به حال خود رها کرده‌اند و وقت کمتری با آن‌ها سپری می‌کنند.

چنین کودکانی هم برای این که بتوانند در مرکز توجه قرار گیرند و نگاه‌ها را به سمت خود معطوف کنند، به مبالغه و دروغ پردازی و جلب توجه با این روش می‌پردازند. این کودکان اغلب سعی می کنند با گفتن حرف‌های اغراق آمیز و ناصحیح و یا نسبت یک امری شگرف به خود، توجه‌ها را جلب کنند. بنابراین دروغگویی در کودکان ریشه می‌دواند.

2- دروغگویی در کودکان | ترسیدن از پدر و مادر

گاهی والدین نسبت به فرزند خود رفتاری مهاجمانه و خشونت آمیز دارند. و به این بهانه که اهمیت زیادی به تربیت فرزندشان می‌دهند و می‌خواهند او را از انحرافات اخلاقی و رفتاری به دور نگه دارند. تنبیهات شدید و تحقیرآمیز و گاها فیزیکی اعمال می‌کنند. در این شرایط و حالات مشابه، کودک کم کم منزوی شده. و از جمع خانواده خود دور می‌شود. و هنگامی هم که بخواهد ارتباطی با آن‌ها داشته باشد، حقیقت را نگفته و سخنان دروغ به کار می برد تا مبادا دوباره مورد خشم و تنبیه والدین قرار گیرند. در این مرحله با این رفتار دروغگویی در کودکان آغاز می‌شود.

این والدین با این کار تصور می‌کنند که توانسته‌اند کودک خود را به نحو صحیح و بدون ایراد تربیت کنند. حال آن که با به کارگیری خشونت، باعث می‌شوند که فرزند به رفتارهای ناپسند مانند دروغگویی در کودکان خود ادامه داده. و همواره به دنبال راهی برای ساختن دروغی برای فریب دادن پدر و مادر خود باشد.

3- کمبودهای عاطفی

سومین دلیل دروغگویی در کودکان، کمبودهای عاطفی است. گاه کودک به این خاطر که محبت و عاطفه کافی از اطرافیان خود دریافت نمی‌کند دچار حسادت شده. و کسانی که به او بی‌محبتی کرده‌اند را مورد حسادت و خشم قرار می‌دهند. به این ترتیب در بیرون با دروغ به این افراد یا در مورد آن‌ها، سعی می‌کند تا این کم محبتی و بی‌عاطفگی را تلافی کند. دریافت نکردن محبت به میزان کافی از افراد نزدیک، نشان ندادن علنی محبت به کودک مثل عدم کاربرد کلمات محبت آمیز و یا نوازش کودک از جمله عواملی است منجر به دروغگویی کودک می‌شود.

4- دروغگویی در کودکان | الگو قرار دادن بزرگ‌ ترها

در دنیای کودکان پدر و مادر نقش بزرگی دارند، آن‌ها به عنوان قهرمان زندگی کودک الگوهای اصلی به حساب می‌آیند. بنابراین هر رفتار و عادتی که دارید به راحتی به فرزندتان هم از طریق ژن‌ها و هم از طریق هم زیستی به او منتقل می‌شود. بنابراین خیلی اوقات آن‌ها آیینه رفتار خود شما هستند. و دروغگویی در کودکان شکل می‌گیرد.

5- به یاد نیاوردن و نبود تمرکز

گاه کودک به دلیل نداشتن تمرکز و توجه کافی به اطراف و شکل نگرفتن خاطرات مانند بزرگسالان، ممکن است دروغ بگوید. هدف او از این کار فریفتن نیست، بلکه تنها چیزهایی را می‌گوید که بر اساس حدسیات خودش است. در نتیجه عدم تمرکز باعث دروغگویی در کودکان می‌شود.

6- دروغگویی در کودکان | مشکلات مربوط به شخصیت کودک

احساس بی‌اهمیت و کم ارزش بودن در کودک یا دور بودن از محیط خانواده یا دشمنی داشتن با کسی موجب بروز دروغگویی در کودکان می‌شود. در این موارد حتما باید والدین نیازها و کمبودهای کودک را شناسایی کرده و در جهت رفع و برآوردن آن‌ها، از روش های صحیح تربیتی استفاده کنند. مهم ترین نکته در این گونه کودکان این است که باید حس تعلق و مهم بودن و اهمیت داشتن وجودشان توسط والدین در آن‌ها ایجاد‌شده و حفظ شود.

7. عدم تشخیص خیال از واقعیت در کودک

عدم تشخیص خیال از واقعیت موجب دروغگویی در کودکان می‌شود. خیلی از کودکان زیر 6 سال قادر به صحبت دقیق نیستند. فکر می‌کنند که هرچیزی از ذهن آنها خطور می‌کند باید گفته شود. در این صورت زمانی که کودک ساخته های ذهن خود را به زبان می‌آورد از نظر والدین دروغگویی در کودکان آغاز می‌شود.

8. داشتن دوست خیالی برای کودکان

گاهی کودکان به دلیل داشتن دوست خیالی شروع به دروغگویی می‌کنند. دروغگویی در کودکان گاهی به دلیل داشتن دوستان خیالی و هم صحبتی با خود است. بیش از نیمی از کودکان به واسطه خیال پردازی ها دوستان زیادی دارند که به دیگران معرفی می‌کنند. دوستان خیالی اصولا در کودکان تک فرزند بیشتر مشاهده می‌شود. برای رهایی از این تنهایی شروع به خیال پردازی می‌کنند.

9. نشان دادن استقلال و کنترل والدین

گاهی دروغگویی در کودکان به دلیل کنترل والدین و نشان دادن استقلال است. برخی از والدین به قدری حساس هستند که فورا با هر خطایی واکنش نشان می‌دهند. به همین دلیل کودک با توجه به این حساسیت والدین برای رهایی از دعوای پدر و مادر شروع به دروغ می‌کند.

چه کارهایی باید برای مقابله با دروغگویی کودک انجام داد؟

اگر نگران دروغ‌هایی هستید که فرزندتان بدون هیچ دلیلی می‌گوید، بهتر است هر چه زودتر به متخصص کودکان مراجعه کنید. متخصص کمک می‌کند تا علل ریشه‌ای آن را بیابید و انرژی‌تان را در مسیر درست صرف کنید. به این صورت از صدمات احتمالی که در آینده وجود دارد نیز جلوگیری کرده‌اید. بنابراین دروغگویی در کودکان با کمک از روانشناس رفع می‌شود.

نحوه مقابله با کودکی که دروغ می‌گوید

برای مقابله با دروغگویی کودکان لازم است برخی رفتارها را انجام دهید تا این عادت بد از ذهن کودک شما خارج شود. در خیلی از مواقع مساله ساده تری وجود دارد که با راحت ترین روش بهبود می‌یابد. در ادامه نحوه مقابله با این رفتار کودکان را توضیح داده ایم.

1. هرگز واکنش جدی و هیجانی نشان ندهید. سرزنش، شرمساری، نصیحت و تنبیه کودکان باعث تکرار دوباره رفتار کودک می‌شود.
2. به دنبال دلیل دروغگویی کودک خود باشید. برای انجام این کار لزومی ندارد که با سوالات به کودک حمله کنید. رجوع به رفتارهای خود و بررسی رفتارهای گذشته تا حدودی شما را به جواب می‌رساند.
3. دروغگویی کودک را به رویش نیاورید. زمانی که به کودک بگویید متوجه دروغ او شده اید، مرز بین والد و فرزند از بین خواهد رفت. در این شرایط باعث لجبازی کودک می‌شود.
4. همیشه حقایق را با کودک در میان بگذارید. کودک والدین را الگوی خود قرار می‌دهند. به همین دلیل باید با کودک راستگو باشید تا او نیز با شما صادقانه برخورد کند.
5. به نیازهای کودک توجه کنید. زمانی که توجه خود را از نیازهای کودک بر می‌دارید. باعث می‌شود برای رفع نیازهای خود دست به دروغگویی بزند تا شما برای او کاری انجام دهید.
6. رابطه صمیمانه ای با کودک خود برقرار کنید. به جای بحث و دعوا فقط ناراحتی خود را از رفتارهای او نشان دهید.
7. رفتار متعادل و مشخصی داشته باشید. زمانی که والدین برخورد یکسان و مناسبی با کودک نداشته باشند کودک برای توجیه رفتارهای خود دست به دروغگویی می‌زند.
8. کودک را سوال پیچ نکنید.
9. واکنش افراطی نشان ندهید.
10. برای رسوایی دروغ او را امتحان نکنید.
11. راست گویی و صداقت کودک خود را تشویق کنید.
12. برای کودکتان الگوی مناسبی باشید.

کلام آخر

دروغگویی در کودکان تا قبل از 5 سالگی طبیعی است. در واقع شیوه ای از روند رشد اوست. اما دروغ بعد از مدتی اگر درمان نشود باعث بروز مشکلات اساسی تری می‌شود. به همین دلیل دروغ کودکان به عنوان یک مهارت نادرست باید تحت درمان قرار بگیرد. برای آشنتیی با درمان و نحوه برخورد با دروغگویی کودک حتما از روانشناس کمک بگیرید. مرکز مشاوره نینی مایند به صورت تلفنی و حضوری به شما عزیزان خدمات ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر روی لینک زیر کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه دروغگویی در کودکان می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.

سوالات متداول